In opdracht van de gemeente Haarlem heeft ADC ArcheoProjecten een Archeologische Begeleiding (conform protocol Opgraven) uitgevoerd ten behoeve van de aanleg van nieuwe riolering en de bouw van een fietsgevel op het Kennemerplein in Haarlem. Voor het plangebied gold een hoge verwachting voor het aantreffen van archeologische resten uit de Nieuwe tijd, de late 17e tot en met 20e eeuw. Uit historische bronnen is bekend dat in de late 17e eeuw het plangebied bij de stad werd getrokken en verscheen de eerste historisch gedocumenteerde bebouwing op dit terrein. Uitvoering van de geplande graafwerkzaamheden vormde een bedreiging voor eventueel in de bodem bewaard gebleven archeologische resten samenhangend met deze bebouwing en bewoning. Het bevoegd gezag heeft daarom gesteld dat de civieltechnische graafwerkzaamheden moesten worden uitgevoerd onder archeologische begeleiding. De archeologische begeleiding behelsde het toezicht houden op het uitgraven van sleuven ten behoeve van riolering en een waterleiding en het uitgraven van poeren voor de bouw van een fietsgevel. In totaal is, verdeeld over zeven putnummers, een oppervlak van 585 m2 archeologisch begeleid. De archeologische begeleiding heeft aangetoond dat het plangebied in recente tijd op grote schaal is verstoord. De bodem is over het gehele terrein geroerd tot minimaal 90 cm onder maaiveld. Tevens zijn er zeer veel sleuven gegraven voor kabels, leidingen en oude rioleringen en in het zuiden van het plangebied zijn verstoringen aangetroffen die gerelateerd kunnen worden aan de bouw en verbouwingen van het station. Ondanks al deze verstoringen zijn er op het diepste niveau van de ontgravingen verschillende sporen van historische bewoning en bebouwing aangetroffen, zij het gefragmenteerd. De oudste vondsten dateren uit de 17e eeuw, maar het materiaal laat pas voor het eind van de 17e en de 18e eeuw een duidelijke concentratie zien. Verspreid over het onderzoeksterrein zijn vijf (delen van) funderingen aangetroffen. Op basis van de gebruikte handvormstenen en baksteenformaten zijn deze tussen de late 17e en 19e eeuw te dateren. Tevens zijn zeven ronde bakstenen putten en twee bakstenen waterkelders in het gebied aangetroffen. Opvallend aan de putten is dat deze bijna allemaal recent verstoord of deels uitgebroken zijn. Dit betekent dat de bakstenen putten in de tweede helft van de 20e eeuw reeds aan het licht moeten zijn gekomen bij civieltechnische graafwerkzaamheden. Omdat de meeste putten zijn aangetroffen op de maximale ontgravingsdiepte van de civieltechnisch aannemer, konden deze enkel op vlakniveau worden onderzocht. Tevens bestond de jongste opvulling van de putten telkens uit zand met puin of puintjes waaruit niks afgeleid kon worden over de gebruiksfase van de put. Daardoor is in veel gevallen niet met zekerheid te zeggen of het een beerput of een waterput betreft. Een interpretatie als beerput is onder andere gebaseerd op het gegeven dat de putten gestapeld zijn en niet gemetseld. In de beerputten en waterkelders is een geringe hoeveelheid vondstmateriaal aangetroffen die gecombineerd met de historische achtergrond van het gebied deze structuren in de late 17e en 18e eeuw plaatst. Opvallend was een dump van 18e-eeuwse tegels die ter hoogte van de waterkelder WK01 werd gevonden. Interessant is de vondst van een zogenaamde tweelingbeerput, een ogenschijnlijk Haarlems fenomeen. Een tweelingbeerput bestaat uit een beerput met bijbehorende bezinkbeerput. De tweede beerput vormt dan de afvoer van de eerste beerput waarin het fecale vocht bezinkt. De zwaardere stoffen (de beer) blijven in de eerste, de eigenlijke beerput, achter. De bezinkbeerput bevat geen afval en hoogstens nog drijfmest.Als de sporen en structuren worden gegeorefereerd op de kadastrale minuut van 1811-1832 dan valt op dat de twee waterkelders precies tegen de achtergevel van bebouwing langs de toenmalige Varkens Markt (huidige Kennemerplein) liggen. Vijf beerputten, waaronder een tweelingbeerput, liggen eveneens op de achtererven van deze gebouwen. Van de twee geheel in het oosten van het plangebied gelegen putten is niet bekend bij welk erf of gebouw deze horen.
Date: 16/04/2014 (veldwerk)
