In de periode van oktober tot en met december 2019 heeft BAAC archeologisch onderzoek uitgevoerd op het Gasthuisterrein (deelgebied Zwerfgebied) te ’s-Hertogenbosch in opdracht van VOF Gasthuiskwartier. Het betrof een archeologische begeleiding en een opgraving. Aanleiding voor dit onderzoek was de aanleg van een nieuw tracé voor afwatering en kabels voor de nutsvoorzieningen. Daarnaast is over het gehele plangebied de bovenste 50 cm grond verwijderd.

Het plangebied is gelegen in het noordelijke deel van het historische centrum van ’s-Hertogenbosch. Het wordt begrensd door de Binnendieze in het zuiden, de 20e-eeuwse bebouwing van het Gasthuis in het westen en de percelen aan de Nieuwstraat in het oosten. Het plangebied bevindt zich op het huidige Gasthuisterrein, waar al sinds de tweede helft van de 15e eeuw een Gasthuis (ziekenhuis) was gevestigd, dat bestond uit een kapel met ziekenzaal, een Pesthuis en een Nonnenhuis. Het middeleeuwse Gasthuis werd in de 16e eeuw uitgebreid met een bouwhuis en rond 1600 met het Spaanse huis. In de 20e eeuw is deze bebouwing gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw van het Groot Ziekengasthuis.

In het plangebied heeft voor 2017-2019 nooit archeologisch onderzoek plaatsgevonden. Onderhavig onderzoek is (administratief) het vervolg op de archeologische begeleiding die in 2017 op het noordelijker gelegen gedeelte van het Gasthuisterrein heeft plaatsgevonden. Verder is in 2019 de locatie van het voormalige Nonnenhuis onderzocht. Aan de oostzijde van het terrein bevindt zich een archeologisch monument: het voormalige Predikherenklooster.

De natuurlijke ondergrond bestond ten tijde van de stichting van de stad uit dek- of stuifzand, waarop een laag veen was gegroeid. Het veen geeft aan dat het plangebied destijds ten minste een groot gedeelte van het jaar onder water heeft gestaan. Vermoedelijk in het begin van de 14e eeuw werd gestart met het ophogen van het terrein; aanvankelijk tot 3,80 m +NAP. De oudste ophogingen bestaan uit relatief schoon zand; de hierop aangebrachte ophogingen bestaan vaak uit humeuze grond met veel insluitsels als baksteen en mortel. Dit geldt ook voor de ophogingen die in de eerste helft van de 15e eeuw werden aangebracht tot een hoogte van ongeveer 4,50 m +NAP. Behalve de ophogingen bestaan de oudste sporen die tijdens het onderzoek zijn aangetroffen uit kuilen, paalkuilen en muurresten en een klein deel van een greppel. In de tweede helft van de 15e eeuw werd in het plangebied het Gasthuis gevestigd, dat vóór die tijd elders gelegen was. Tijdengevonden van de kapel en de ziekenzaal. Ook zijn delen van het waarschijnlijk16e-eeuwse bouwhuis gevonden en delen van het Spaanse huis, dat in de late 16e of vroege 17e eeuw tegen de noordkant van de kapel werd aangelegd. In de 20e eeuw zijn deze en veel van de overige gebouwen op het Gasthuisterrein gesloopt. Binnen het plangebied werd op het slooppuin een wasserij en mangelkamer gebouwd. Deze nieuwbouw is in de jaren 70 van de 20e eeuw weer gesloopt, om plaats te maken voor een parkeerterrein. Dankzij het hier beschreven onderzoek en eerder in de directe omgeving uitgevoerd onderzoek is een relatief goed beeld ontstaan van de bebouwing op het Gasthuisterrein.s het onderzoek zijn delen

adobe acrobat document, Adobe Acrobat 9.0