Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daarop volgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden.De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits Nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’.Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk".Karel van der KruitTijdens de oorlog werkte dhr. Van der Kruit bij de Rotterdamse Tramweg Maatschappij (RTM) in de Rozenstraat. Van daaruit werd hij op een gegeven moment voor de Arbeidseinsatz naar Leipzig-Wahren gestuurd, waar hij van oktober 1943 tot 25 januari 1944 bleef. Eerst werd hij tewerkgesteld in de expresgoed-afdeling, in de nachtdienst. Hij meldde zich vrijwel direct ziek. Een paar weken hoefde hij niet te werken, totdat een dokter hem volkomen gezond verklaarde. Vanaf toen moest hij op het Leipzig Hauptbahnhof kapot expresgoed repareren. Het Lager lag in Leipzig-Leutzsch op een groot rangeerterrein.Vanaf 5 december werd er iedere nacht gebombardeerd met fosforbommen. Bij een voltreffer op de Hauptbahnhof zijn 3 van zijn collega's om het leven gekomen in de zogenaamde bomvrije schuilkelder.Gelukkig kon hij eerder naar huis nadat zijn huisarts een verklaring stuurde waarin stond dat Karels vrouw in verwachting was (wat niet zo was). Hij is niet bang geweest voor de bombardementen, hij accepteerde dat je er toch niks aan kon doen.Na thuiskomst in Rotterdam meldde hij zich ziek. Op een gegeven moment moest hij toch gekeurd worden om weer aan het werk te gaan. De volgende dag dook hij onder in Lemmer in Friesland bij de Noordoostpolder, totdat daar een razzia werd gehouden. Daarna dook hij in Rotterdam onder bij een tante.Op de dag van de Rotterdamse razzia kwam hij niet verder dan de brug bij de Koningskerk die door Duitsers was afgezet. Hij moest thuis in de Kettingstraat zijn spullen halen en zich daarna gelijk opstellen op de Oudedijk waar de mannen uit de buurt verzameld werden. In een colonne liepen ze door Kralingen naar de kazerne aan het Toepad. De volgende middag begon de voettocht naar Waddinxveen, waar ze op stro sliepen in de nieuwe loods van tabaksfabriek Dobbelman. De volgende ochtend liepen ze vroeg door richting Utrecht. Omdat hij vreesde dat ze in Utrecht op de trein zouden worden gezet, besloot hij er´s avonds tussenuit te knijpen samen met een buurjongen. Hij wist dat er aan de rand van de stad een talud was. Daar lieten ze zich in de duisternis vanaf rollen.Op de terugweg kregen ze een lift van twee fietsers en mochten ze bij een van hen een nachtje blijven slapen in Utrecht. De volgende ochtend vroeg werden ze weggebracht tot aan de rand van de stad. Van daaruit wandelden ze verder, via landwegen de polders door. In een café in Waddinxveen hielp de kastelein hen aan een onderduikadres waar ze enkele weken doorbrachten. Daarna gingen ze op een fiets zonder banden terug naar Rotterdam.Na thuiskomst trouwde hij snel en is hij nog een week of vier in Oud-Beijerland geweest, waar zijn vrouw vandaan kwam. Daar was ook een razzia. Hij verschool zich in een klein hokje bovenin het huis van zijn schoonmoeder. Terug in Rotterdam ging hij, om maar iets te doen te hebben, met een vriend mee die vee vervoerde. Met hem heeft hij een aantal malen geluk gehad bij controles. Hij vertelt over het gevaar op 4 en 5 mei, toen het nog niet duidelijk was of Nederland nou bevrijd was of niet, en over de leuke bevrijdingsfeesten.Na de oorlog was het moeilijk om een woning te vinden voor hem en zijn vrouw. Hij heeft tot 1952 nog ingewoond. Eerst ging hij bij het Gasbedrijf werken. Na twee jaar solliciteerde hij bij de douane, waar hij is gebleven tot 1988.Hij is blij dat hij tijdens of na de razzia niet meer in Duitsland terecht is gekomen en heeft geleerd om dingen waaraan je toch niks veranderen kunt, te accepteren.
Date Submitted: 2014-06-27
Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daaropvolgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden. De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’.Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk".De getuigenissen in Reis van de Razzia zijn gedaan door mannen die nu gemiddeld 87 jaar oud zijn en indertijd, eind 1944, tussen de 17 en 21 jaar oud waren. In de getuigenissen van deze jongens valt te horen wat hun overkomen is tijdens de oorlogsjaren en wat hun handelingsruimte was ten tijde van de razzia. Maar ook hoe de ervaring van de reis van de razzia, naar Duitsland en Oost-Nederland, hun verzelfstandiging in de hand heeft gewerkt.Na de bevrijding pakten de jongens de draad weer op, in een groot aantal gevallen nog onderbroken door de politionele acties in Indonesië. Maar uiteindelijk kregen ze een eigen leven, een eigen gezin, in een Nederland dat volop in het teken stond van de wederopbouw.Het project bestaat uit 76 interviews. Ieder interview is beschikbaar als afzonderlijke dataset met een eigen Persistent Identifier. Iedere dataset is als volgt opgebouwd: Bestand .docx-bestand is de transcriptie in Word. Bestand _3, indien aanwezig, bevat een beschrijving van de route die geïnterviewde heeft afgelegd.* Soms heeft de geïnterviewde aanvullende informatie, zoals foto's of een (eerder geschreven) verslag, beschikbaar gesteld. Deze informatie is dan opgenomen als _data en/of _fotobestand in de desbetreffende dataset. De inhoud wordt beschreven in het opmerkingenveld van de dataset.
