Archeologisch Onderzoek Leiden (Archol) bv heeft in opdracht van de gemeente Bernheze een definitief archeologisch onderzoek uitgevoerd in plangebied ‘De Hoef’. Het plangebied is gelegen aan de noord-oostkant van Heesch. Op termijn wordt hier een gedeelte van een woonwijk gerealiseerd, Fase 2 en 3.Vooronderzoek in de vorm van proefsleuvenonderzoek in het najaar van 2005 had reeds aangetoond dat het plangebied sporen van twee, mogelijk zelfs drie, landweren bevat. Landweren dateren voornamelijk uit de 14e en de 15e eeuw en zijn vooral bekend uit Drenthe, Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant en Limburg. Ze zijn meestal aangelegd om territoriale grenzen te markeren en te verdedigen, om dorpen en steden te verdedigen of om akkercomplexen en gemeenschappelijke weidegebieden te omheinen.De landweren van de Hoef waren als een lineair patroon van afwisselende en parallelle sloten, greppels en/of paalrijen in het sporenvlak te herkennen. Exacte opbouw, datering en fasering waren echter na het proefsleuvenonderzoek nog onduidelijk. Bij de daaropvolgende opgraving is gekozen voor het intensief opgraven van de best bewaarde segmenten van de twee landweren om alsnog tot een goed inzicht hierin te komen.De resultaten van de opgraving wijzen uit dat een eerste landweer, centraal gelegen in het plangebied, uit twee fasen bestaat. Beide fasen bestaan uit een systeem van greppels en palen, die het meest uitgebreid is in de tweede fase. De tweede landweer ligt in het westen van het plangebied en bestaat, zover kon worden nagegaan, enkel uit een langgerekte zone met verschillende palenrijen. Bijzondere ontdekking is dat deze laatste palenstructuur twee smalle doorgangen bevat, die vermoedelijk bedoeld waren voor personenverkeer. Over het algemeen zijn (vaak bredere) openingen alleen op belangrijke kruispunten van gemeentegrenzen te verwachten.Dankzij het vlakdekkend onderzoek en intensief couperen van kuil- en greppelsporen is een goede reconstructie en fasering van de landweren mogelijk gebleken. De verschillende landweren maken vermoedelijk onderdeel uit van hetzelfde verdedigingssysteem. Vondsten uit landweer 1 plaatsen het gebruik van de landweer in 14e-15e eeuw en de 16e eeuw. Mogelijk waren de landweren ook nog in de 17e eeuw in gebruik. Uit de opgraving blijkt namelijk dat een perceleringssysteem uit de Nieuwe tijd aansluit op de greppels van de landweren.De datering van de archeologische vondsten sluit goed aan op die van de historische archieven. De oudste vermeldingen wijzen op een oorsprong in de 14e eeuw. Ook teksten uit de 18e en 19e eeuw verwijzen nog naar landweren in Heesch. Vermoedelijk is dan echter al sprake van de laatste restanten. De meeste landweren waren in die periode namelijk al geruime tijd buiten gebruik en grotendeels afgegraven.

Date Copyrighted: 2007

Date Submitted: 2008-12-18