In het kader van het ontpolderen van de Noordwaard heeft de Provincie Noord-Brabant als voorwaarde bij de ontgrondingenvergunning bepaald dat het grondwerk op enkele plaatsen met een verhoogd archeologisch risico actief archeologische begeleid dient te worden.1 In opdracht van de Combinatie Noordwaard heeft Vestigia Archeologie & Cultuurhistorie deze begeleiding uitgevoerd. In overleg met de Provincie en Rijkswaterstaat is tevens besloten tot een passieve begeleiding waaronder het opzetten van een meldpunt voor archeologische vondsten in de rest van het werkgebied. In de laatste inrichtingsfase van de polder wordt de Bandijk ter hoogte van de Beverstaart gereconstrueerd. In september 2014 is bij deze werkzaamheden in de Bandijk een betonnen structuur aangetroffen waarvan in eerste instantie niet duidelijk was wat deze voorstelde. Na overleg tussen gemeente, de opdrachtgever (Combinatie Noordwaard) en de senior adviseur WSCS-OCE bleek dat het mogelijk gaat om de fundering van een zogenaamde aspergeversperring, een militair verdedigingswerk. Bij het verwijderen van de versperring is, naast zo volledige mogelijke documentatie van de opbouw van de versperring, speciale aandacht uitgegaan naar het veiligstellen van kenmerkende delen alsmede naar de wijze van fundering van de versperring. De versperring meet 9 bij 3 meter en ligt dwars over de Bandijk. Direct achter de versperring (westelijk) ligt een gemetselde duiker onder de dijk die een buitendijkse kreek via een afsluitbare stuw verbindt met een binnendijkse afwatering. De fundering van de versperring loopt aan de zijkant van de dijk zichtbaar zeker een meter naar onder door. De bovenkant van de versperring lag ongeveer 15 centimeter onder het huidige wegdek. In het beton zitten gietijzeren deksels op regelmatige afstand van elkaar. Het bij de Bandijk aangetroffen exemplaar vertoont grote overeenkomsten met de versperringen die zijn aangetroffen aan de noordzijde van de Waalbrug bij Lent, met name de versperring die in 2012 is blootgelegd. Deze aspergeversperring is waarschijnlijk door het Nederlandse leger opgericht en is in gebruik geweest in 1940. De versperring bij de Bandijk beschikt over identieke putdeksels en putranden. Bovenstaande zou er voor pleiten dat de versperring bij de Bandijk is aangelegd door het Nederlandse leger. Aan de andere kant beschikken we over een (helaas indirecte) getuigenverklaring van een hoogbejaarde omwonende die verklaart dat de versperring tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers is aangelegd. In dat geval hebben de Duitsers mogelijk gebruik gemaakt van materiaal dat was buitgemaakt op het Nederlandse leger, of is mogelijk een Nederlandse aannemer ingeschakeld die ervaring had met het aanleggen van dergelijke versperringen en die toegang had tot het benodigde materiaal.

Issued: 2015-11-06