In juli 2020 heeft Antea Group een archeologisch. bureauonderzoek uitgevoerd naar aanleiding van de voorgenomen uitbreiding van bedrijfsprocessen aan de Lagendijk 5 te Koog aan de Zaan (gemeente Zaanstad). Op deze locatie zal een uitbreiding van het bestaande fabriekspand plaatsvinden (gebouw 64) en wordt een PGS-8 cabine aangelegd. Dit onderzoek wordt uitgevoerd op grond van het in het actuele bestemmingsplan opgenomen regelgeving en dient in het kader van een lopende gemeentelijke omgevingsvergunningsprocedure. Dit onderzoek is uitgevoerd conform de BRL 4000, protocol 4002 met daarin besloten de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA), versie 4.1. Het plangebied (uitbreiding gebouw 64) ligt tussen de westoever van de Zaan en de Zaandijk (hier genaamd Lagendijk) ter hoogte van de bewoningskern Koog aan de Zaan. Deze ligging maakt dat het plangebied een hoge archeologische verwachting krijgt voor resten van pre-industriële activiteit langs de Zaan. Deze activiteit nam een aanvang in de Gouden Eeuw en ging vervolgens over in industrialisatie van dezelfde zone. In de directe omgeving van het plangebied (De Pelekaanbuurt) is in het Kaartboek van Backer uit 1662 nog geen sprake van grootschalige bebouwing. Op het buitendijkse land is slechts een molen aanwezig en een aanlegsteiger of boothuis (mogelijk een kleinschalige scheepswerf). Deze elementen liggen weliswaar op het huidige fabrieksterrein, maar niet in de buurt van het hier bedoelde plangebied. Op het kadastraal minuutplan uit 1812 blijkt de situatie te zijn veranderd: er is dan sprake van een hoge bebouwingsdichtheid en het buitendijks gelegen stuk land zijn opvaarten of insteekhavens ten behoeve van industrie en handel aangelegd. Het plangebied ligt ter plaatse van een dergelijke opvaart (de Dorpsloot) en/of mogelijk op de zuidelijke kade of loswal hiervan. Het plangebied overlapt niet met eerder hier aanwezige (pre-)industriële gebouwen. Uit de beschrijving van de lithologie en de bijmenging tijdens het verkennend (milieukundig) bodemonderzoek blijkt dat er tot 2 m –mv sprake is van recent ophoogzand met daaronder mogelijk gebiedseigen grond en/of historische antropogene grond. De ontgravingen ten behoeve van de aanleg van de fundering op 0,5 m –mv zal derhalve geen schade toebrengen aan archeologische waarden. De eventuele schade die wordt toegebracht door het inboren van de paalfundering is gering, mede gezien het feit dat op deze locatie op basis van historische kaarten géén funderingsresten van huizen of gebouwen worden verwacht. Weliswaar doorboren de palen diepere lagen met mogelijk archeologisch potentieel; deze lagen worden echter niet vergraven en toekomstig archeologisch onderzoek is nog wel mogelijk. Op grond van de onderstaande verslaglegging van het bureauonderzoek en de bevindingen hieruit wordt ingeschat dat met het voorgenomen werk geen (nieuwe) schade zal worden toegebracht aan eventuele archeologische resten in de bodem. Wij adviseren daarom tot vrijgave met betrekking tot de voorgenomen ingreep. Dit advies betreft een selectieadvies. Dit rapport en het advies dat hieruit volgt dient ter beoordeling te worden voorgelegd aan de bevoegde overheid, de gemeente Zaanstad, die op voorspraak van haar archeoloog, dit advies kan overnemen of anders kan doen besluiten (selectiebesluit). Addendum d.d 17‐08‐2022: het is onbekend of deze rapportage is voorgelegd aan en het advies is overgenomen door de bevoegde overheid.

Antea Group Archeologie 2020/139

Projectnummer: 463077