Een Duitse grasmat in het duin.

DOI

Op 29 april 2022 heeft BAAC in samenwerking met Military Legacy in opdracht van Natuurmonumenten en de gemeente Bloemendaal een opgraving variant archeologische begeleiding uitgevoerd binnen Marine-Seeziel-Batterie Langerak. Het onderzoek was non-destructief, wat wil zeggen dat enkel de aan het maaiveld zichtbare resten uit de Tweede Wereldoorlog zijn ingemeten en geïnventariseerd. Het onderzoek volgt op een eerdere inventarisatie en veldbezoek, waarbij monumentale resten van de Atlantikwall, de Duitse kustverdedigingslinie langs de westgrens van het Derde Rijk zijn bekeken in het kader van de aanwijzing als gemeentelijk monument. Naast de bakstenen en betonnen restanten werden ook veldversterkingen en aanverwante structuren waargenomen. Vanwege de kwetsbare en bijzondere aard van deze sporen is door Natuurmonumenten en gemeente Bloemendaal besloten de resten archeologisch te laten onderzoeken.

In het veld bleken inderdaad de relatief goed bewaarde restanten van een plaggendek, open opstelling voor een zoeklicht met een diameter van 150 cm en een deel van een prikkeldraadversperring aanwezig te zijn. Deze restanten lagen tot voor kort nog onder een meters dik zandpakket. Door de werking van de wind kwam het oude maaiveld hier aan het licht waarbij de unieke situatie ontstond om deze goed bewaarde resten vast te leggen. De aangetroffen sporen behoren tot het noordelijke deel van Marine-Seeziel-Batterie Langerak. Dit was een Duitse kustbatterij die eind 1943 als onderdeel van de Atlantikwall door de Duitse bezetters werd gebouwd om het gat in de kustverdediging (schootsveld) tussen Zandvoort en IJmuiden te dichten.

Het plaggendek bleek in het veld zeer goed bewaard te zijn en een groot deel van het open gebied tussen de noordelijke bouwwerken van de batterij op te vullen. De bouwwerken bleken hierin te zijn ingebed, zoals ook de Duitse zoeklichtopstelling in werkput 2. De plaggen zijn onder andere aangelegd om verstuivingen tegen te gaan. Het was daarnaast handig om de zichtbaarheid vanuit de lucht te verminderen, het materiaal was goedkoop en lokaal voorhanden en makkelijk te onderhouden. De lage vegetatie was eveneens handig voor het vrijhouden van het schootsveld. Het dek is in beide werkputten nagenoeg identiek. Het gaat om strak tegen elkaar gelegde grasplaggen met een formaat van circa 25 x 25 cm. De dikte is lastig vast te stellen door de jarenlange erosie en varieert tussen de 2 en 6 cm. De plaggen werden lokaal gewonnen tijdens verschillende grotere ontzodingscampagnes, zoals die van juli 1944, waar op last van de Duitse bezetters circa 40.000 m2 werd afgeplagd. Onder andere de velden van het Kennemer Lyceum moesten het ontgelden. Het plaggendek vertelt hiermee niet alleen het verhaal van de militaire inrichting en gebruik van het complex, maar ook de verhalen over de sociale en economische gevolgen van de bouw voor de regio.

In werkput 1 is verder een prikkeldraadversperring aangetroffen. Deze versperringen lagen niet alleen rondom het complex, maar ook tussen de bouwwerken.De structuur bestond uit houten palen waartussen draad was gespannen. Op basis van het uiterlijk van het draad en het patroon waarin het is aangetroffen, kan worden geconcludeerd dat gebruik is gemaakt van kant en klaar aangeleverde spiraalvormige prikkeldraadrollen (concertina).

adobe acrobat document, 9.0

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/AR/JST93F
Metadata Access https://archaeology.datastations.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=doi:10.17026/AR/JST93F
Provenance
Creator Warmerdam, N.W.T.; Bosman, A.V.A.J.
Publisher DANS Data Station Archaeology
Contributor Gruben, R.J.W.M.; BAAC bv
Publication Year 2023
Rights CC-BY-4.0; info:eu-repo/semantics/openAccess; http://creativecommons.org/licenses/by/4.0
OpenAccess true
Contact Gruben, R.J.W.M. (BAAC bv)
Representation
Resource Type Dataset
Format application/pdf; application/vnd.ms-excel; image/jpeg; application/gml+xml
Size 199170; 95232; 3874948; 52707; 1525227; 697815; 128186; 59277737; 22426; 2570781; 2576265; 2427050; 3412934; 4604656; 4562396; 2851932; 2684535; 2466503; 3149068; 2856277; 3044938; 3439749; 3198693; 3045478; 2607165; 5570738; 5291858; 5062461; 4175452; 3476664; 4915543; 3501097; 5008906; 3302076; 3826433; 2973788; 2981440; 2658087; 2490204; 2773441; 3042850; 2642639; 2544368; 2094555; 2048311; 2206351; 4318687; 4730105; 4020842; 3733355; 5259597; 5583496; 5579653; 4089069; 4820340; 4371832; 4768326; 4585194; 4225584; 5454231; 5444931; 4514492; 3651964; 4619679; 5215810; 5155177; 4379148; 2973123; 4212781; 4808486; 3503499; 4085371; 5098299; 4419818; 2471723; 3527992; 3794076; 2425854; 2467563; 2376797; 2675078; 2791728; 5196742; 5462336; 5405920; 4341525; 4129070; 4039784; 5179031; 3079322; 2852424; 3034755; 4757110; 3887750; 3499179; 3384915; 3427427; 3545202; 4445369; 4036547; 4686728; 4682313; 4672212; 3901598; 4124675; 3830960; 3748174; 3891316; 4129708; 4856757; 4988130; 4553400; 3586908; 3663786; 3273880; 3755166; 5279476; 4879156; 2844868; 2586159; 2783272; 2297778; 2868750; 2571852; 2580000; 2529071; 2848491; 3133791; 2920587; 2939815; 2568564; 2649286; 2728589; 2533484; 2514417; 3478156; 3926039; 3650594; 3851297; 4041416; 2742443; 2884470; 2807655; 2618660; 3167985; 2166916; 3193524; 1908158; 2106137; 2186430; 1972714; 2049128; 2466227; 1921086; 2242898; 2296623; 2105441; 1951009; 2072644; 2021295; 2011573; 2037194; 2741005; 2119522; 1985832; 2005510; 1981681; 1960929; 2332215; 2640398; 2464558; 2403408; 2385523; 2371101; 2397039; 2827268; 2668068; 2708191; 2611564; 2708850; 2560398; 2637849; 2719165; 3175654; 2939799; 2798272; 2832729; 2840606; 2979744; 3369212; 3064273; 2862185; 2598275; 2515967; 2436553; 2965941; 2722626; 2917150; 2703299; 2871586; 213805; 20061; 57856; 3709; 3903; 18082; 6223; 398457
Version 1.0
Discipline Humanities
Spatial Coverage 's-Hertogenbosch