KLAAS EN FRANS DEN HAAN (NL) De broers Klaas en Frans den Haan komen uit een groot arbeidersgezin en moesten al vroeg gaan werken om bij te dragen aan het gezinsinkomen. Ze komen te werken in een emballagefabriek. In de crisisjaren was het moeilijk om aan werk te komen en dat ook te houden. Frans vindt werk in de binnenvaart, maar Klaas wordt al in 1943 opgeroepen voor de arbeidsinzet. De Nazi’s hadden besloten om werklozen verplicht tewerk te stellen. Klaas weet hieraan te ontsnappen door zich te laten afkeuren. Wel heeft hij deze tijd als zeer onzeker ervaren vanwege de gelijkschakeling van kranten, de inbeslagname van radio’s en de voortdurende stroom van geruchten.In november 1944 zijn zowel Klaas als Frans alsnog aan de beurt voor de arbeidsinzet. Ze proberen nog te vluchten, maar melden zich uiteindelijk aan het einde van de dag toch nog voor de razzia. Ze komen per rijnaak en trein aan in Noord-Duitsland. Daar maken ze een bombardement mee. Ze zijn samen tewerkgesteld, totdat Klaas medische zorg nodig had. Zijn hand was helemaal opgezwollen en moest worden geopereerd. Hij komt in Oldenzaal terecht.Ondertussen is het voorjaar en de Canadezen en de Engelsen bevrijden Noord-Oost Nederland en ook Noord-Duitsland. Frans kan zo terugkeren naar huis. Hij zit onder de luizen en heeft te maken met scabiës, maar is toch thuis. Klaas komt een paar weken later thuis. Veel wordt er niet gepraat over de oorlog of de tewerkstelling. Gedanst wordt er des te meer. De oorlog moet eruit worden gedanst. Frans heeft zo zijn vrouw leren kennen.Zowel Klaas als Frans komen te werken in de Rotterdamse haven op sleepboten. Ze vertellen over de overgang van stoomschepen naar motorschepen. Over hoe ze toch diploma’s halen en zo kapitein worden op de sleepboten. Tussen de regels door is te horen hoe zij de wederopbouw hebben ervaren en hoe ze de verzorgingsstaat hebben zien ontstaan.
SAMENVATTING ONDERWERP. Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daarop volgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden.De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits Nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’.Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk".
KLAAS AND FRANS DEN HAAN (EN) Brothers Klaas and Frans den Haan come from a large working-class family and had to start working at an early age to contribute to the family income. They end up working in a packaging factory. During the crisis years, it was difficult to find work and keep it. Frans finds work in inland shipping, but Klaas is called up for labour deployment in 1943. The Nazis had decided to force the unemployed to work. Klaas manages to escape this by having himself declared unfit for work. However, he experienced this period as very uncertain because of the standardisation of newspapers, the confiscation of radios and the constant stream of rumours.In November 1944, both Klaas and Frans are finally called up for labour deployment. They try to escape, but eventually report for the raid at the end of the day. They arrive in Northern Germany by Rhine barge and train. There they experience a bombardment. They are employed together until Klaas needs medical care. His hand was completely swollen and had to be operated on. He ends up in Oldenzaal.In the meantime, it is spring and the Canadians and the English liberate the North-East of the Netherlands and also Northern Germany. Frans can return home. He is covered in lice and has to deal with scabies, but is still home. Klaas comes home a few weeks later. There is not much talk about the war or the employment. There is all the dancing. The war has to be danced out. That is how Frans met his wife.Both Klaas and Frans end up working in the port of Rotterdam on tugboats. They talk about the transition from steamships to motor ships. About how they still get diplomas and thus become captains of the tugboats. Between the lines you can hear how they experienced the reconstruction and how they saw the welfare state emerge.
SUMMARY OF THE SUBJECT. On the evening of 9 November 1944, a cordon was placed around Rotterdam and Schiedam by the German army. All important bridges and strategic points were closed off, trams were no longer running and telephone traffic was blocked. On the following two days, more than 52,000 Rotterdammers and Schiedammers between the ages of seventeen and forty were arrested and taken to Germany to perform forced labour there, often in appalling conditions.
The Rotterdam Raid was one of the largest manhunts that the German National Socialist regime ever conducted. The resistance newspaper Vrij Nederland reacted with shock, writing on 14 December 1944: ‘Fifty thousand Dutch men let themselves be led away like sheep and just as many women watch as their husbands and sons are led defenceless to Hitler’s slaughterhouse’.
The project Journey of the Razzia is based on filmed testimonies of men who experienced the raid and the subsequent journey, to fill a gap in the historiography and to provide insight into the events based on the theme "Maneuverability of an individual in a society under pressure”.
KLAAS UND FRANS DEN HAAN (DE) Die Brüder Klaas und Frans den Haan stammen aus einer großen Arbeiterfamilie und mussten schon früh mit der Arbeit beginnen, um zum Familieneinkommen beizutragen. Sie kommen zur Arbeit in eine Verpackungsfabrik. In den Krisenjahren war es schwierig, Arbeit zu finden und zu behalten. Frans findet Arbeit in der Binnenschifffahrt, Klaas wird jedoch bereits 1943 zur Arbeit einberufen. Die Nazis hatten beschlossen, Arbeitslose zur Zwangsbeschäftigung zu machen. Dem gelingt Klaas, indem er sich zurückweisen lässt. Allerdings erlebte er diese Zeit aufgrund der Gleichstellung der Zeitungen, der Beschlagnahmung von Radios und der ständigen Gerüchteküche als sehr unsicher.Im November 1944 waren sowohl Klaas als auch Frans an der Reihe, zum Einsatz zu kommen. Sie versuchen zu fliehen, melden sich aber am Ende des Tages zur Razzia. Per Binnenschiff und Bahn kommen sie nach Norddeutschland. Sie nutzen es für ein Bombardement. Sie waren zusammen beschäftigt, bis Klaas medizinische Hilfe benötigte. Seine Hand war völlig geschwollen und musste operiert werden. Er landet in Oldenzaal.Inzwischen ist es Frühling und die Kanadier und Engländer befreien den Nordosten der Niederlande und auch Norddeutschland. Frans kann bald nach Hause zurückkehren. Er ist voller Läuse und hat Krätze, ist aber immer noch zu Hause. Klaas kommt ein paar Wochen später nach Hause. Über den Krieg oder die Beschäftigung wird nicht viel gesprochen. Es wird noch mehr getanzt. Der Krieg muss ausgetanzt werden. So lernte Frans seine Frau kennen.Sowohl Klaas als auch Frans arbeiten schließlich im Hafen von Rotterdam auf Schleppern. Sie sprechen über den Übergang vom Dampfschiff zum Motorschiff. Darüber, wie sie Diplome bekommen und Kapitäne der Schlepper werden. Zwischen den Zeilen ist zu hören, wie sie den Wiederaufbau erlebten und wie sie die Entstehung des Sozialstaates sahen.
ZUSAMMENFASSUNG THEMA. Am Abend des 9. November 1944 errichtete die deutsche Armee eine Sperre um Rotterdam und Schiedam. Alle wichtigen Brücken und strategischen Punkte wurden abgesperrt, Straßenbahnen fuhren nicht mehr und der Telefonverkehr war unterbrochen. An den beiden folgenden Tagen wurden über 52.000 Einwohner Rotterdams und Schiedams im Alter zwischen 17 und 40 Jahren festgenommen und nach Deutschland verschleppt, um dort unter oft entsetzlichen Bedingungen Zwangsarbeit zu verrichten.
Die Razzia in Rotterdam war eine der größten Menschenjagden, die das nationalsozialistische Regime in Deutschland jemals durchgeführt hat. Die Widerstandszeitung Vrij Nederland reagierte schockiert und schrieb am 14. Dezember 1944: „Fünfzigtausend Niederländer ließen sich wie Schafe abführen und ebenso viele Frauen mussten zusehen, wie ihre Männer und Söhne wehrlos zu Hitlers Schlachthaus geführt wurden.“. Das Projekt „Journey of the Razzia“ basiert auf gefilmten Zeugenaussagen von Männern, die die Razzia und die anschließende Reise miterlebt haben, um eine Lücke in der Geschichtsschreibung zu schließen und unter dem Thema „Der Handlungsspielraum eines Individuums in einer Gesellschaft unter Druck“ Einblicke in die Ereignisse zu geben.
Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daaropvolgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden. De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’.Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk".De getuigenissen in Reis van de Razzia zijn gedaan door mannen die nu gemiddeld 87 jaar oud zijn en indertijd, eind 1944, tussen de 17 en 21 jaar oud waren. In de getuigenissen van deze jongens valt te horen wat hun overkomen is tijdens de oorlogsjaren en wat hun handelingsruimte was ten tijde van de razzia. Maar ook hoe de ervaring van de reis van de razzia, naar Duitsland en Oost-Nederland, hun verzelfstandiging in de hand heeft gewerkt.Na de bevrijding pakten de jongens de draad weer op, in een groot aantal gevallen nog onderbroken door de politionele acties in Indonesië. Maar uiteindelijk kregen ze een eigen leven, een eigen gezin, in een Nederland dat volop in het teken stond van de wederopbouw.Het project bestaat uit 76 interviews. Ieder interview is beschikbaar als afzonderlijke dataset met een eigen Persistent Identifier. Iedere dataset is als volgt opgebouwd: Bestand .docx-bestand is de transcriptie in Word. Bestand _3, indien aanwezig, bevat een beschrijving van de route die geïnterviewde heeft afgelegd.* Soms heeft de geïnterviewde aanvullende informatie, zoals foto's of een (eerder geschreven) verslag, beschikbaar gesteld. Deze informatie is dan opgenomen als _data en/of _fotobestand in de desbetreffende dataset. De inhoud wordt beschreven in het opmerkingenveld van de dataset.
