Naam: Achmad DjoeneriAchternaam: DjoeneriGeboorteplaats: Waneweg, Lelydorp PlanGeboortedatum: 5 september 1946Woonplaatsen: Suriname 1946 - 1975; Nederland 1975 -Ik was 9 jaar toen Pater Spekman op bezoek kwam bij mijn opa, bij wie ik opgroeide. Pater Spekman sprak goed Javaans. Hij vroeg mijn opa heel beleefd in het Hoog-Javaans of hij het goed vond dat ik met hem meeging om een goede opleiding te volgen aan de school aan de Kopiweg. Mijn opa stemde daarin toe. Op de school aan de Kopiweg zaten niet alleen Javanen, maar ook Indianen, Creolen en Hindostanen. Ik ging elk jaar over, want ik was toch een goede leerling. Ik wist toen al wat ik wilde worden. Ik wilde monteur worden en ik wilde zelfstandig ondernemer worden, net als mijn opa. Hij runde samen met zijn tweede vrouw een warung bij de spoorbaan aan de Waneweg. Van jongs af aan hielp ik ze met verkopen, met sambal draaien, pinda malen, achter de toonbank staan. Ik werd beloond met kleren en schoenen. En zo leerde ik wat het is om voor jezelf te werken. Ik begon met fietsen repareren, later zette ik ze ook in elkaar.Ik was 12 jaar toen ik klaar was met de lagere school. Mijn moeder zat in Wageningen, waar haar man, mijn stiefvader, via Pater Spekman een baan had gevonden. Ik kwam bij mijn moeder in Wageningen terecht en daar heb ik de Lagere Technische School gevolgd.Na de LTS ben ik gaan werken bij de Stichting Machinale Landbouw. Ik was pas 16 en kreeg een verdere opleiding terwijl ik werkte. Op mijn 18e begon ik te werken met een volledig salaris. Op mijn 20e was ik voorman en beheerde ik het wagenpark. Ik leerde door en werd na drie jaar assistent-bedrijfsleider. Ik heb hele prettige herinneringen aan Wageningen. Er werkten veel Javanen in Wageningen, zij waren veelal afkomstig uit Mariënburg en Zoelen en kwamen daar na bemiddeling door Pater Spekman. Hij heeft veel gedaan om voor de Javanen banen te vinden. Hij had de contacten met de Nederlandse boeren op Wageningen. Uiteindelijk kwam hij om het leven bij een auto ongeluk.Al vóór de onafhankelijkheid voorzag mijn baas in Wageningen dat het niet goed zou gaan met Suriname. Hij zei tegen mij: ‘Nu het nog kan, moet je naar Nederland gaan´. Financieel gezien had ik het niet zwaar in Suriname, ik had het goed. Maar na de Onafhankelijkheid van Suriname ging de Stichting Machinale Landbouw langzamerhand over in Surinaamse handen, die anders werkten. Ze waren afgestudeerd in Nederland en kwamen in Wageningen de baas spelen, terwijl ze nauwelijks ervaring hadden. Voor mij was het tijd om verder te gaan.In Nederland kwam ik terecht op een kamer en het voelde alsof ik in een gevangenis zat. Ik was alleen, mijn vrouw en kinderen waren in Suriname gebleven. Ik ben direct begonnen met werken en na een paar maanden kwam ik terecht bij een bedrijf in Voorschoten: een importeur in grondverzet machines. Mijn vrouw was inmiddels overgekomen en zo kwamen wij in Voorschoten te wonen. Na 5 jaar ben ik overgestapt. Ik was geen monteur meer, maar deed de inspectie van machines. Ik heb daar gewerkt, totdat ik in 1995 besloot om mijn eigen bedrijf te beginnen. En zo is het gegaan. Ik begon met 100 gulden en inmiddels is mijn bedrijf 1,5 tot 2 miljoen euro waard.Mijn kinderen werken nu bij mij in het bedrijf. Onze basis voor een goede samenwerking is gehoorzaamheid en veel praten met elkaar. Je kan nog zo’n goede vader of moeder zijn, maar als je kinderen niet gehoorzamen, heb je niets. Mijn vrouw en ik hebben geluk, ik hoef mijn kinderen niet veel te zeggen. Als ik mezelf een cijfer moest geven, dan gaf ik mezelf een tien. Ik ben tevreden met wat onze lieve Heer mij heeft gegeven. Ik hoef niet te laten zien dat ik directeur ben. Wij zijn een team en iedereen werkt mee, en dat wil ik graag zo houden. Als ondernemer hoef je geen slavendrijver te zijn. Belangrijk is dat je weet samen te leven met de ander.Nadat pater Spekman toestemming had gekregen van mijn opa om mij een goede opleiding te geven, ben ik ook gedoopt. Ik kreeg een katholieke naam: Petrus. Die naam heb ik eigenlijk nooit gebruikt. En ik ging naar de kerk, ik was zelfs misdienaar. Zoveel jaar later doe ik niet veel meer aan het Rooms-Katholieke geloof. Het is niet zo dat het geloof onbelangrijk is in mijn leven, maar ik beleef het meer van binnenuit. Op een gegeven moment trouw je op de Islamitische manier en heb je ook vrienden die moslim zijn. Bij hen voel ik me ook goed, het samenzijn met hen versterkt mij, zo simpel is het. En zo ben ik weer terug gekomen bij de Islam. Maar ik heb de Islam nog niet omarmd, ik ben nog geen moslim die vijf keer per dag bidt. Misschien is het nog niet de tijd daarvoor, want als ik iets doe wil ik het goed doen. Ik geloof dat er een God bestaat, maar of dat nu Jezus Christus is of Allah, dat maakt mij niet uit. Ik bid nog steeds elke dag en dank God voor wat ik heb. Dat is voor mij het belangrijkste.Interviewer: Hariëtte MingoenProjectcoördinatie: Rosemarijn Hoefte (KITLV) en Hariëtte Mingoen (STICHJI)

Tot aan 1939 werden circa 33.000 Javanen naar Suriname overgebracht. Na hun contractperiode vestigde de meerderheid zich in Suriname. Slechts een minderheid keerde terug naar Indonesië. De meest beschreven terugkeer is de georganiseerde repatriëring in 1954 van circa 1000 personen naar Indonesië. Deze bestond uit Javaanse ex-contractarbeiders en hun in Suriname geboren (klein)kinderen. Tegen beter weten in kwamen zij niet terecht op Java, maar in Tongar, een plaatsje in West-Sumatra. Daar bleven de meesten niet lang. Hun zoektocht naar een beter leven bracht hen naar andere plaatsen in Indonesië: Pekanbaru, Padang, Medan, Jambi, Jakarta, maar ook opnieuw naar Suriname.Veel minder bekend is de groepsmigratie in 1953 van enkele tientallen Javanen naar het buurland Frans Guyana. Vermoedelijk zijn tot aan het eind van de jaren 60 nog meer personen in groepsverband naar Frans Guyana vertrokken. Tijdens de Surinaamse binnenlandse oorlog weken ook Javanen, vooral vanuit Moengo en Albina, naar Frans Guyana uit. Volgens de Franse bevolkingsgegevens van 2005 wonen momenteel zo’n 1900 Javanen in Frans Guyana.De meest recente omvangrijke landverhuizing van Javaanse Surinamers vond plaats vóór de onafhankelijkheid van Suriname in 1975, dit keer uit Suriname naar Nederland. In de ban van politieke leiders die van mening waren dat de onafhankelijkheid niet goed zou uitpakken voor de positie van de Javanen, vertrokken circa 22.000 Javanen naar Nederland. Onder hen bevonden zich ook degenen die het eerder hadden geprobeerd in Indonesië en in Frans Guyana.Deze meervoudige migratie van de Surinaamse Javanen, is het onderwerp van het levensverhalen project Javaanse Migratie en Erfgoedvorming in Suriname, Indonesië en Nederland. Om van de meervoudige migratiebewegingen en de persoonlijke ervaringen van de Javaanse migranten een helder beeld te krijgen, is een oral history-project opgezet rondom migratie en erfgoedvorming onder de Javanen in Suriname, Indonesië en Nederland.Aan dit project werkten het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) en de Stichting Comité Herdenking Javaanse Immigratie (STICHJI) samen.De interviews zijn te beluisteren op de website van Javanen in Diaspora, de metadata en de samenvattingen van de interviews zijn opgeslagen in EASY.