Tiel, Plein 21-27

De opgraving op het achterterrein van oorspronkelijk twee percelen tussen Het Plein en de Zoutkeetstraat heeft inzicht gebracht in de ontwikkeling van het eiland “De Kleiberg” tussen de voormalige Binnenhaven en de voormalige Buitenhaven van Tiel. Het beeld dat uit de archeologische gegevens naar voren komt, bevestigt in grote lijnen de ontwikkeling zoals die op basis van historische gegevens te reconstrueren is. De natuurlijke ondergrond circa drie meter onder het huidige Plein-niveau bestaat uit een (vermoedelijk laat-) middeleeuwse afzetting van lichte klei in de voormalige Linge. In de 15e eeuw liep de oever van een restgeul in oost-westelijke richting ter plaatse van de opgravingsput. Na de ommuring van de “Voorstad” wordt in de late 15e of vroege 16e eeuw begonnen met een aanplemping en ophoging van de oever met diverse onderbrekingen, waarin menselijke activiteiten op het terrein plaatsvonden (ophogingsfase 1). Nog in de eerste helft van de 16e eeuw is het terrein in één onderneming meer dan een meter opgehoogd tot enkele decimeters onder het huidige Plein-niveau en de oever langs de Zoutkeetstraat beschoeid (ophogingsfase 2). Van het gebruik van het terrein in de daaropvolgende periode, afgebeeld bij Jacob van Deventer, zijn geen sporen gevonden. In het eerste kwart van de 17e eeuw is, in verband met de bouw van een nieuwe stadsmuur ter plaatse van de Zoutkeetstraat, de oever naar de voormalige Buitenhaven opgeschoven, in het kader van een bouwrijp maken verder opgehoogd tot een horizontaal loopvlak en geperceleerd. De percelering uit de vroege 17e eeuw, die de basis vormt van de huidige, lijkt geheel nieuw uitgezet te zijn zonder voort te bouwen op een oudere percelering, oude beschoeiingen of natuurlijke oeverlijnen.

Van de daaropvolgende bebouwing uit de 17e tot en met 19e eeuw zijn achtererfstructuren blootgelegd, horende bij huizen die langs Het Plein stonden. Uit de inhoud van een beerput achter Plein 21 uit of kort na het midden van de 17e eeuw blijkt dat de bewoners een relatief eenvoudige, gewone levensstandaard kenden. De inhoud van een beerput uit de late 19e eeuw op het zelfde perceel biedt een vergelijkbaar beeld. In overeenstemming met waarnemingen in diverse andere steden is in de loop van de 17e eeuw of tussen de 17e en 18e eeuw een volume-verkleining van de beerputten waarneembaar, die te maken kan hebben met de overgang naar een systeem van ondiepere beercontainers die vaker geleegd werden. Spaarzame resten duiden op ondiep gefundeerde bouwsels met relatief lichte constructie op het achtererf.

Uit de 18e en 19e eeuw zijn diverse ingegraven, houten tonnen aangetroffen met onbekende functie. Een deel daarvan kan voor de opvang of opslag van water of andere vloeistoffen gebruikt zijn, een deel niet. Opvallend is het voorkomen van als afval gedeponeerde kalk, zowel in de ophoging uit het begin van de 17e eeuw als in twee kuilen uit de late 17e tot 18e eeuw en een ingegraven ton uit de 19e eeuw. De kalk en mogelijk ook de tonnen kunnen dienst gedaan hebben bij ambachtelijke activiteiten. Uit historische bronnen is verhuur van werkruimte in de 18e eeuw (circa 1740) bekend terwijl in de families van de eigenaren naast tappers en logementhouders ook leerlooiers en metselaars voorkwamen. Vanwege gevaar en overlast uit het centrum van de stad geweerd, zijn bepaalde ambachtelijke activiteiten in de 17e en 18 eeuw te verwachten in dit haveneiland aan de rand van de stad.

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/dans-z88-sbux
PID https://nbn-resolving.org/urn:nbn:nl:ui:13-95ma-th
Related Identifier https://doi.org/10.17026/dans-zmg-ns55
Related Identifier https://doi.org/10.17026/dans-x6a-3gmn
Metadata Access https://easy.dans.knaw.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=oai:easy.dans.knaw.nl:easy-dataset:62830
Provenance
Creator Spitzers, T.A.
Publisher BAAC bv
Contributor BAAC bv; RWL Groep bv
Publication Year 2015
Rights info:eu-repo/semantics/openAccess; License: http://creativecommons.org/licenses/by/4.0; http://creativecommons.org/licenses/by/4.0
OpenAccess true
Representation
Language Dutch; Flemish
Resource Type Dataset
Format application/pdf; image/jpeg
Discipline Ancient Cultures; Archaeology; Humanities
Spatial Coverage (5.439 LON, 51.887 LAT); Plein 21-27; Tiel; Gemeente Tiel; Gelderland