Omdat in de ondergrond van het te ontgraven deel van Middensluiseiland bodems aanwezig waren - en omdat in vergelijkbare duinafzettingen in de omgeving archeologische nederzetingssporen waren gevonden - werd door Rijkswaterstaat (in samenspraak met het RACM) besloten om een archeologisch proefsleufonderzoek uit te voeren naar het mogelijk voorkomen van archeologische resten in het te ontgraven deel van het havenhoofd. Het proefsleufonderzoek vond plaats in de eerste drie weken van december 2007 en werd uitgevoerd door het archeologisch bedrijf Hollandia te Zaandijk. Er is een proefsleuf midden over het eiland gegraven met een maximale diepte van 4 à 5 m onder maaiveld. Om instortingsgevaar te voorkomen, werd de sleuf ‘getrapt’ aangelegd. Aan TNO Bouw en Ondergrond (TNO BenO, BU Bodem en Grondwater) - vanaf 1 januari 2008 opgegaan in het nieuwe kennisinstituut Deltares - werd gevraagd het archeologisch proefsleufonderzoek geologisch te begeleiden en op te nemen, ten einde een geolandschappelijk rapport over de duingeschiedenis op te stellen met daarbij speciale aandacht voor de menselijke invloed op de landschapsprocessen in dit gebied. De resultaten van dit geo- en archeolandschappelijk onderzoek worden beschreven in dit rapport. Voorafgaand aan het proefsleuf onderzoek zijn georadar opnamen gemaakt over het tracé van de sleuf. Georadar is een techniek waarmee in de bodem kan worden gekeken zonder deze verder te verstoren. In het veld werd de ontsloten profielwand aan de noordzijde van de proefsleuf geologisch opgenomen. Om de 20 meter werd een profielkolom van 2 meter breed ingetekend, gefotografeerd en de voorkomende lagen sedimentologisch beschreven. In die delen waar bijzondere geologische of archeologische verschijnselen aanwezig waren werd het profiel over een groter traject opgenomen. De geologisch opgenomen delen van het profiel werden profielwanden (1 t/m 24) genoemd. In de opgenomen profielwanden werden monsters genomen om de ouderdom van de duinzandafzettingen, de bodemlagen in het duinzand en het onderliggende strandzand te dateren. Ook werden uit de bodems pollen- (stuifmeelkorrels) en monsters van macroresten- (plantenresten, waaronder zaden) genomen voor de reconstructie van de vegetatie ten tijde van de duinvorming.