BAAC BV heeft tussen 22 september en 8 december 2016 in opdracht van de gemeente Renkum en investeringsmaatschappij Amvest een archeologische begeleiding (AB), protocol IVO-P, uitgevoerd in het plangebied Park Dreyeroord.
De aanleiding voor de archeologische begeleiding was het explosievenonderzoek op het terrein van Dreyeroord. De archeologische begeleiders hebben alleen daar waarnemingen gedaan waar ook daadwerkelijk gegraven is tijdens het onderzoek naar explosieven. Het uiteindelijke doel van de ruimingswerkzaamheden was het veilig opleveren van de onderzochte percelen met als bewijs een verklaring “vrij van explosieven”. De werkwijze van het OCE-bedrijf was ingegeven door het toekomstig gebruik van de grond; daar waar bodemverstorende ingrepen gevaar op konden leveren voor de bouwers of bewoners is de grond afgezocht tot op een diepte van maximaal 1,5 m om deze te kunnen vrijgeven.
Om de bodem tot op 1,5 m beneden het bestaande maaiveld te kunnen vrijgeven moesten alle mogelijke explosieven binnen deze zone onderzocht worden. Bij al deze werkzaamheden zijn tijdens de archeologische begeleiding grondsporen en vondsten gedocumenteerd, gefotografeerd, ingemeten en, waar mogelijk, verzameld.
Doordat het onderzoek naar explosieven berust op metaaldetectie, is het goed mogelijk dat er archeologische sporen en/of vondsten onopgemerkt zijn gebleven in het onderzoeksgebied. Aardewerk, glas, kunststof en bot geven immers geen verstoring van het aardmagnetisch veld. Bij het uitblijven van detecteerbare vondsten konden er ook geen grondsporen zoals schuttersputten waargenomen worden. De in dit rapport gebruikte allesporen- en vondstenkaart is dus niet vergelijkbaar met die van een vlakdekkend onderzoek waar de gehele oppervlakte is opgegraven en onderzocht.
Het plangebied bevindt zich aan de noordzijde van de bebouwde kom van Oosterbeek. De naam van het voormalige hotel Dreyeroord is afgeleid van het middeleeuwse “De Dreden” of “De Drijen”. Hiervan is al in 1305 sprake, toen het een bezitting van de Commanderij van St. Jan te Arnhem was. In 1570 is sprake van “het goet tho Drijen”, zijnde een huis, bouwland en bossen. Later komt hier nog een schaapskooi bij. Kaarten uit het Gelders Archief geven het plangebied en zijn omgeving weer. Deze kaarten zijn niet goed over de huidige te leggen, waardoor de precieze locatie van de toenmalige bebouwing niet duidelijk is. Op de eerste kadastrale minuut uit 1818 is te zien dat het oostelijke deel van het plangebied maakte deel uit van het erf van de boerderij Drijen. Het westelijke deel maakte deel uit van de tuin waarin zich een vijver en een klein gebouwtje bevond. De zuidelijke rand van het plangebied was in gebruik als bouwland, terwijl de noordelijke rand van het plangebied deel uitmaakte van de huidige Graaf van Rechterenweg. In 1847 wordt opdracht gegeven voor sloop van de boerderij en tot de bouw van een nieuw, fors pand, het latere Hotel Dreyeroord. In 1883 wordt het huis Dreyeroord verhuurd aan Evert Rothuizen, die er een uitspanning opent. De naam “Dreyeroord” duikt voor het eerst op in 1891. In de Eerste Wereldoorlog worden er Belgische oorlogsvluchtelingen in opgevangen. Het betreft een deel van een groep van 250 mensen die verspreid in Oosterbeek wordt ondergebracht.
Het hotel is vooral bekend geworden door de gebeurtenissen rond de Slag om Arnhem. Van 19 tot en met 21 september 1944 maakt het hotel en zijn gronden deel uit van de noordzijde van de zogenaamde “Perimeter”. Dit gedeelte van de Perimeter werd verdedigd door de 7th (Galloway) Battalion The King’s Own Scottish Borderers (KOSB). Rond het hotel is een aantal dagen hard gevochten, wat in de bodem veel sporen heeft nagelaten.
Na de oorlog staat het hotel 2 jaar leeg. In 1948 opent het hotel in eerste instantie voor mensen die als gevolg van de oorlogsverschrikkingen zorg behoefden. In de jaren ’70 worden twee tuinserres aangebouwd, een lift aangebracht, de kamers gemoderniseerd en het westelijke gedeelte onderkelderd. Het hotel sluit uiteindelijk zijn deuren op 1 oktober 2014.
Het onderzoek heeft weinig vondsten en geen sporen opgeleverd van de periode dat er een boerderij aanwezig was op het terrein. Het is aannemelijk dat eventuele sporen hiervan zijn uitgewist met de bouw van het latere hotel. Uit de periode vóór de Tweede Wereldoorlog zijn sporen van bebouwing op het achterterrein aangetroffen, alsmede afval van het hotel. Verreweg de meeste sporen en vondsten stammen uit de Tweede Wereldoorlog. Naast materiaal dat samenhangt met de Slag om Arnhem lijken er ook vondsten uit de periode daarna aanwezig. Ook is er afval van het hotel aanwezig uit de periode na de oorlog.
Een kerngedeelte van de meeste slagveldonderzoeken is het interpreteren van wapens, hulzen en projectielen. Het aanwezige vondstmateriaal ondersteunt vaak het verhaal zoals dat in de dagboeken, gevechtsverslagen en overlevering naar voren komt. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de opstelpunten van de Vickers-machinegeweren. Eén daarvan is herkend aan de grote aantallen kenmerkende hulzen. Deze opstelplaats komt overeen met de beschreven opstelling ten tijde van de Slag om Arnhem. Daarnaast zijn er diverse voorwerpen aangetroffen waarvoor in de historische bronnen geen directe verwijzing is, zoals de megafoon en het magazijn voor het Thompsonmachinegeweer.
Deze vondsten vormen dan ook een welkome aanvulling op de bekende gegevens.
