(Antea Group projectnummer: 404566)
Antea Group heeft op 6 en 7 oktober 2016 (fase 1) en 1 en 2 september 2016 (fase 2) een opgraving uitgevoerd ter plaatse van het achtererf van Pypsterbuorren 7 te Boksum.
Aanleiding voor het onderzoek is de reconstructie van de H. Algrawei. Naast de omlegging van de weg is er binnen het project een nieuwe watergang gegraven. Deze watergang bevindt zich aan de westzijde van het perceel Pypsterbuorren 7 en de eigenaar van het perceel wenste op zijn achter-terrein een eigen kleine haven aan te leggen. Dit haventje “haventje Rusticus” is onder archeologische begeleiding uitgegraven.
Het archeologisch onderzoek is noodzakelijk vanwege de ligging van het plangebied. Dit bevindt zich binnen een terrein dat op de archeologische monumentenkaart van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is gewaardeerd als een ”terrein van hoge archeologische waarde” (monumentnr. 9110). Het terrein betreft een stins (wier) uit de late middeleeuwen. Het in 2016 door Antea Group onderzochte plangebied is daarbij nadrukkelijk niet het gehele AMK-terrein 9110, maar maakt daar onderdeel vanuit. De aanduiding van het genoemde AMK-terrein dient derhalve gehandhaafd te blijven.
Het plangebied is archeologisch onderzocht conform het PvE. waarbij twee vlakken zijn gedocumenteerd. Hierbij zijn meerdere sporen en vondsten zijn gedaan. De oudste sporen van bewoning die in 2016 bij het onderzoek zijn aangetroffen, werden gevonden aan de zuidzijde van het plangebied. Het betreft een rij houten paaltjes van zwarte els die, op basis van een 14C-datering, dateren uit late middeleeuwen B (1250-1500 na Chr.). Waarschijnlijk betreffen de paaltjes het restant van een beschoeiing langs een grondwerk (podium) ten zuiden van het plangebied. Het aantreffen van kogelpotaardewerk in relatie met de elzenhouten paaltjes bevestigd deze datering.
Vroeg in de nieuwe tijd B (1650-1850 na Chr.) is de huidige huiswierde aan de noordwestzijde uitgebreid met podium van kleigrond. Mogelijk betreft dit het materiaal wat vrijkwam bij het gelijktijdig uitgegraven van een gracht rondom de huiswierde. Deze gracht is binnen het plangebied ergens in de twintigste eeuw gedempt. Deze demping is aangetroffen tijdens de veldfase in 2016 en bevond zich aan de noordzijde van het plangebied. Het aantreffen van plastic in het dempingsmateriaal bevestigd het dempen van dit deel van de gracht in de twintigste eeuw. Na het opwerpen van het podium en het zetten van de grond in gebruik genomen als onderdeel van de wierde. Dit blijkt onder andere uit de aanwezigheid van enkele afvalkuilen en diergraven op het podium. In de negentiende eeuw is op het podium een schuur gebouwd die, afgaande op verschillen van de mortel (kalk en tras) en de steenformaten, ergens in de twintigste eeuw is verbouwd of uitgebreid. Deze schuur is in de periode 2015-2016, vlak voor de veldfase van het archeologisch onderzoek gesloopt.
Het achtererf van het perceel Pypsterbuorren 7 bleek in de twintigste eeuw meerdere malen opgehoogd te zijn met slakken, puin en teerhoudend asfalt. Waarschijnlijk bedoeld als halfverharding voor de opslag van machines. Al de bewoners van de stins hebben nooit gewoond binnen de contouren van het plangebied (de uitgegraven haven) maar eerder ten oosten van het plangebied. Op basis van de materiële cultuur die tijdens het archeologisch onderzoek is aangetroffen hadden de bewoners toegang tot import aardewerk. Vondstmateriaal afkomstig uit het Duitse Rijnland en West-Brabantse waar bevestigen dit. Tegelijkertijd ontbreken voorwerpen die duiden op een bijzonder hoge status van de bewoners. De bewoners kunnen daardoor voor de aangetroffen archeologische perioden in ieder geval gerekend worden tot de gegoede burgerij.
Hierbij dient overigens wel een kanttekening worden gemaakt. Er is alleen een relatief beperkt deel van de wierde en het aansluitende podium onderzocht. Dat betekent dat de resultaten slechts een inzicht bieden in de archeologische resten van de aangetroffen perioden. Het laat echter ook vragen over voor overige bewoningsperioden en de delen van de stins en podium die in 2016 niet onderzocht behoefde te worden.
