Paleolandschappelijke reconstructie Wommels-Stapert (GIA 138)

De terp Wommels-Stapert ligt in het zuidelijke deel van het voormalige Boornebekken in Westergo. Deze terp is aan het einde van de 1ge eeuw volledig afgegraven. Alleen de diepste sporen die tot onder de terpzool zijn gegraven, resteren nog. In 2014 is de terpzool archeologisch onderzocht. Uit het begeleidende geologisch-archeolandschappelijk onderzoek - beschreven in dit rapport - kan worden afgeleid dat in de late bronstijd deze regio bestond uit een uitgebreid kweldergebied dat doorsneden werd door grote getijdenkreken. Het begin van de kwelderontwikkeling op de locatie Wommels-Stapert is rond 1200-1100 v. Chr. gedateerd. Tijdens geomagnetisch onderzoek dat voorafgaand aan de archeologische opgraving uitgevoerd is, werd een getijdengeulachtig patroon waargenomen ten zuiden van de terp. Dwars op de geulstructuur is tijdens het veldwerk een boorraai gezet. Deze raai was de voorbereiding op de gegraven profielsleuf over de geulstructuur. Uit deze opnamen bleek dat een restgeulsysteem verantwoordelijk was voor het waargenomen geulpatroon. Ten tijde van de eerste bewoning rond 650-600 v. Chr. was de restgeul grotendeels dichtgeslibd. De restgeullaagte liep met vloed nog onderwater. Aan de hand van aardwerkvondsten kon worden vastgesteld dat in de midden ijzertijd de laagte verder verlandde en er slappe kwelderafzettingen werden afgezet. Deze afzettingen zijn antropogeen verstoord (vertrapt en vergraven). De afwatering moet vanaf die tijd via door de mens gegraven sloten hebben gelopen. De locatie Wommels-Stapert lag op kwelderafzettingen aan de noordzijde van de restgeullaagte. Uit het archeologisch onderzoek bleek dat de bewoning in de vroege ijzertijd als een vlaknederzetting begon. In de midden-ijzertijd werd een terplichaam opgeworpen wat erop duidt dat in die tijd het maximale stormvloed niveau (Extreem Hoog Water; EHW) was gestegen en dat het noodzakelijk was op een verhoogd podium te wonen. ' Deze paleo/ archeoandschappelijke ontwikkeling komt sterk overeen met die van de site Saksenoord die westelijk van Wommels-Stapert gelegen is. Enkele waterputten, waarvan de oudste al eind 12e/begin 13e eeuw gedempt is, zijn gebouwd met vrij humeuze zoden. Bata, tsche indicatoren wijzen erop dat deze zoden zijn gestoken in een verzoet landschap. Deze verzoeting is waarschijnlijk het gevolg van de bedijking die voorafgaand aan de bouwen demping van de waterputten heeft plaatsgevonden.

Identifier
DOI https://doi.org/10.17026/dans-27r-s333
PID https://nbn-resolving.org/urn:nbn:nl:ui:13-9f-geuk
Metadata Access https://easy.dans.knaw.nl/oai?verb=GetRecord&metadataPrefix=oai_datacite&identifier=oai:easy.dans.knaw.nl:easy-dataset:262749
Provenance
Creator Vos, P.C.; Varwijk, T.
Publisher Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Contributor Deltares
Publication Year 2022
Rights info:eu-repo/semantics/restrictedAccess; DANS License; https://dans.knaw.nl/en/about/organisation-and-policy/legal-information/DANSLicence.pdf
OpenAccess false
Representation
Language Dutch; Flemish
Resource Type Text
Discipline Ancient Cultures; Archaeology; Geography; Geosciences; Geospheric Sciences; Humanities; Natural Sciences
Spatial Coverage (5.585W, 53.103S, 5.587E, 53.105N); Stapert; Wommels; Gemeente Súdwest-Fryslân; Friesland