In opdracht van Aannemersbedrijf Jongen Landgraaf heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau op 25 oktober en 1 november 2012 een archeologische begeleiding in centrumplan Molenbeek te Sittard uitgevoerd in verband met een nieuwbouwontwikkeling in het gebied.
Tijdens de begeleiding is eerst de afgraving van een gebied van circa 600 m² begeleid (put 1) en daarna zijn twee kleine proefsleuven aangelegd in een reeds afgegraven zone direct ten westen daarvan (proefsleuven 2 en 3). Deze putten hadden vooral tot doel te onderzoeken of ook op diepere niveaus nog met archeologische sporen rekening gehouden moest worden. Behalve de controle op aanwezigheid van archeologische resten zijn ook profielen gedocumenteerd en geïnterpreteerd ten behoeve van een beter begrip van de landschappelijke situatie.
Tijdens de begeleiding zijn meerdere grondsporen van subrecente datum aangetroffen, die in de vulling baksteenpuin en steenkoolfragmentjes opleverden. Daarnaast is één kuil van (veel) oudere datum aangetroffen, namelijk uit de IJzertijd (circa 800-15 voor Chr.). Uit de kuil is handgevormd aardwerk afkomstig van onder andere een potje uit de Vroege IJzertijd, waarvan nagenoeg een geheel profiel bewaard is gebleven. Voorts is in één van de subrecente verstoringen een scherf handgevormd, prehistorisch aardewerk gevonden, die toegeschreven kan worden aan de zogenaamde Steingroep (ca. 3400- 2600 voor Chr.). In de proefsleuven 2 en 3 zijn geen archeologische sporen of vondsten aangetroffen.
Uit de profielen tegen de noord- en zuidoostelijke bouwputranden blijkt dat onder recente ophogingen löss aanwezig is. Het is echter niet duidelijk geworden of het hierbij om primaire löss in een natte omgeving gaat, of om beekafzettingen met secundair afgezette - fluviatiele - löss. Alhoewel in eerste instantie aan primaire löss werd gedacht en ook geen verschillende sedimentlagen zijn onderscheiden, kan een situatie waarin deze löss fluviatiel is afgezet niet uitgesloten worden. Tijdens recent onderzoek op de Ligne-parking aan de westkant van hetzelfde Geleenbeekdal werd namelijk ook in eerste instantie aan een primaire lössbodem gedacht, maar bleken zich hieronder beekafzettingen vanaf het Neolithicum te bevinden. In het oosten van de bouwput blijkt colluvium aanwezig: afgeschoven bodemmateriaal (löss) dat langs hellingen naar beneden is getransporteerd.
Na het couperen en afwerken van alle sporen en de documentatie van de profielen is het gebied voor verdere ontwikkeling vrijgegeven. Met betrekking tot de aanbeveling voor aangrenzende gebieden kan gesteld worden dat, ondanks de ligging in het (brede) dal van de Geleenbeek, toch met archeologische resten rekening moet worden gehouden. Aanbevolen wordt bij toekomstig archeologisch onderzoek in deze landschappelijke omgeving (het dal van de Geleenbeek) ook diepere profielen te bestuderen, zodat met enige zekerheid primaire en secundaire löss van elkaar onderscheiden kunnen worden.
